Haberlerde sıkça duyarız:

“Yangının çıkış nedeni: elektrik kontağı.”

Nedir bu “elektrik kontağı”? Gerçekten kendiliğinden mi olur?
Yoksa gözden kaçan bir ihmalin sonucu mu?

Elektrik Kontağı Ne Anlama Geliyor?

“Elektrik kontağı” aslında bir neden değil, bir sonuçtur.
Elektrik tesisatındaki iletkenlerin (kablolar, bağlantı uçları, prizler, sigortalar vb.) normalde temas etmemesi gereken şekilde birbirine temas etmesi veya gevşek bağlantı nedeniyle ark (kıvılcım) oluşturması sonucu ısı artar — ve bu da yangını başlatabilir.

Yani “elektrik kontağı”, genellikle şu üçlünün birleşimiyle ortaya çıkar:
Kısa devre + ısı + yanıcı ortam

Elektrik Kontağı Neden Oluşur?

Elektrik kontağı genellikle şu durumlarda meydana gelir:

1. Eski veya yıpranmış kablolar

Zamanla izolasyon malzemeleri çatlar, sertleşir ve kablolar birbirine temas eder. Sonuç: kısa devre ve ısınma.

2. Gevşek bağlantılar

Priz, pano ya da sigorta kutusunda vida bağlantıları gevşerse, temas yüzeyi azalır. Bu da ark atlamasına ve ısınmaya neden olur.

3. Aşırı yük (yüksek akım çekilmesi)

Bir prize çok sayıda cihaz takıldığında kabloların taşıyabileceği akım sınırı aşılır. Yalıtım erir, kablo yanar.

4. Kalitesiz veya sahte ekipman

TSE ve CE belgesi olmayan fiş, priz, sigorta gibi ürünler düşük sıcaklık dayanımına sahiptir. Uzun süreli kullanımda deformasyon başlar.

5. Nem ve su teması

Özellikle mutfak ve banyolarda, su buharı veya damlacıklar prizlere sızdığında kısa devre oluşabilir.

6. Kemirgen ve mekanik hasar

Kabloyu kemiren bir fare veya yanlış çakılan bir çivi bile izolasyonu delip tehlikeye yol açabilir.

Nasıl Yangına Dönüşüyor?

Kısa devre elektrik akımını normalin üzerinde yükseltir. gevşek temas ise elektrik akımının geçişini zorlaştırır. Isı yükselir. Bu ısı, kablo izolasyonunun erimesine yol açar.

Eriyen izolasyon, çevresindeki plastik, ahşap veya toz parçalarını tutuşturabilir.
Bu sırada oluşan ark (kıvılcım) 200–500°C sıcaklığa ulaşabilir.
Yakınında yanıcı bir madde varsa, yangın an meselesidir.

Elektrik Kontağı Nasıl Önlenir?

1. Düzenli tesisat kontrolü

Ev veya iş yerinizin elektrik tesisatı en az 5 yılda bir yetkili bir elektrikçi tarafından kontrol edilmelidir.
İş yerlerinde bu zorunludur — “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği” uyarınca yılda en az bir kez ölçüm ve raporlama yapılmalıdır.

2. Kaliteli malzeme kullanın

TSE, CE belgeli, ısıya dayanıklı ürünleri tercih edin. Ucuz priz veya uzatma kabloları kısa sürede deformasyon yaratır.

3. Prizleri aşırı yüklemeyin

Çoklu prizleri üst üste takmayın. Uzatma kablolarını kalıcı çözüm olarak kullanmayın.

4. Kaçak akım rölesi (RCD) taktırın

Kaçak akım rölesi, hem insanı elektrik çarpmasından korur. Eğer yoksa mutlaka taktırın.

5. Priz sıcaklığına ve kokuya dikkat edin

Yanık kokusu, ısınmış priz veya gevşek fiş, gizli bir elektrik kontağının sinyali olabilir. Cihazı hemen çıkarın ve kontrol ettirin.

6. Nemden uzak tutun

Mutfak, banyo veya açık alanlarda IP koruma sınıfı yüksek (örneğin IP44 ve üzeri) priz ve anahtarlar kullanılmalıdır.

Evde ve İş Yerinde Dikkat Etmemiz Gerekenler

Ortam	Alınması Gereken Önlemler
Ev	Eski kablolu cihazları yenileyin, uzatma kablolarını aşırı yüklemeyin
Ofis	Bilgisayar gruplarında UPS çıkışlarını aşırı yüklemeyin
Atölye	Metal talaş ve tozların panoya girmesini engelleyin
Depo	Panoların çevresinde yanıcı malzeme bulundurmayın
Mutfak	Su buharına yakın prizleri suya dayanıklı tiplerle değiştirin

Elektrik Kontağı “Kaza” Değildir

Elektrik kontağı kendiliğinden olmaz, önlenebilir.
Her zaman bir ihmalin, bakım eksikliğinin veya hatalı ekipmanın sonucudur.

Bir yangın haberinde “elektrik kontağı” dendiğinde aslında şu satır arkasını okumalıyız:

• Gevşek bir vida,
• Eskimiş bir kablo,
• Ucuz bir priz,
• Veya zamanında yapılmamış bir bakım.